Citizen Sleeper in review: Zo”n geweldig cyberpunkverhaal zul je niet snel meer meemaken

Een must-play game voor cyberpunk fans: Als een ontsnapte replicant bouw je een nieuw leven op – maar de schaduwen van je verleden halen je al snel in

Wat betekent het om mens te zijn? Wat is er nodig om mens te zijn? Door een lichaam, de ziel, misschien al ons bewustzijn? Deze vragen hebben vele filosofen en denkers uit heden en verleden het hoofd op hol gebracht.

Gelukkig heb je het veel makkelijker dan bijvoorbeeld Descartes en pak je deze vragen praktisch aan in Citizen Sleeper: Als voormalig bedrijfsreplicant, genaamd Sleeper, neem je je toevlucht tot een nieuw robotlichaam om te ontsnappen aan een bestaan als wetteloze slaaf. Met andere slapers smokkel je jezelf in een vrachtcontainer en kom je uiteindelijk terecht op het gesloopte ruimtestation Erlin”s Eye.

Wat volgt is een geweldig cyberpunk verhaal dat zijn gelijke niet kent in 2022. De recensie verduidelijkt (zonder spoilers, natuurlijk) waarom verhaalfans Citizen Sleeper zeker niet mogen missen.

Van overleven naar leven

Erlin”s Eye ergens in het arseind van de melkweg is een toevluchtsoord voor boeven en gedreven mannen van alle soorten, maar dient ook als handelscentrum en biedt een grote scheepswerf waar een kolonieschip wordt gebouwd als je aankomt. Nadat een vriendelijke werker je de eerste dagen heeft geholpen te overleven, sta je er al snel alleen voor.

Er zijn echter verschillende problemen: Als diefstalbeveiliging heeft het bedrijf dat uw lichaam oorspronkelijk bezat, een mechanisme geïnstalleerd waardoor uw nieuwe omhulsel elke dag een beetje meer verslechtert. Dit proces kan alleen worden gestopt met een speciaal medicijn – en dan is er nog de tracker in je lichaam ingebouwd, die het bedrijf gebruikt om een premiejager achter je aan te sturen!

Story-wise, Citizen Sleeper put uit de volle laag en confronteert je met vele diepgaande, aangrijpende momenten waarin het thema mens-zijn steeds weer naar voren komt. Je hebt wel degelijk invloed op de richting waarin je Sleeper zich ontwikkelt.

De mooiste verhalen beleef je echter als je de andere mensen op het station helpt: een werfarbeider heeft dringend een oppas nodig voor zijn dochter, je helpt een dokter ontsnappen aan een bende gangsters, dan is er nog een AI die gestrand is in een automaat, een ingenieur op wraakreis en nog veel meer.

Het is echter ook vanuit gameplay-oogpunt de moeite waard om alle missies met de naam “Drive” te voltooien, omdat je na elke voltooide opdracht een extra vaardigheidspunt krijgt.

Aan het begin van het spel kies je een van de drie mogelijke karakterklassen, zoals typisch is voor rollenspellen, en daarmee bepaal je voor welke vaardigheid je een bonus en een malus krijgt. Met de punten die je verzamelt, verhoog je een van de vaardigheden of speel je handige extraatjes vrij. Een operator is bijvoorbeeld technisch begaafd en kan uitstekend werken met digitale interfaces. Werk dat uithoudingsvermogen vereist, is veel moeilijker voor een operator.

Voor winstgevende acties zoals werken, gokken of hacken gebruik je één van de zes maximaal mogelijke dobbelstenen die je per dagelijkse cyclus op het station ontvangt na het ontwaken. Hoe beter de conditie van het lichaam van de slaper en hoe hoger de energiewaarde, verhoogd door voedsel vóór het slapen gaan, hoe groter de kans op betere dobbelstenen. Hoge waarden garanderen een automatisch succes met een zes, of laten tenminste een goede kans op een positief resultaat met een vijf of vier.

Lage dobbelsteenwaarden zoals drie, twee en één vergroten de kans op negatieve gevolgen, maar zijn ook niet nutteloos. Je kunt ze ook gebruiken om netwerkknooppunten op het station te hacken om toegangssleutels en waardevolle gegevens te verkrijgen om je banksaldo op te krikken.

Als je een lage dobbelsteen gebruikt voor een actie en pech hebt, kan het resultaat je geld, energie en lichaamsconditie kosten, en dat alles is een schaars goed, vooral in het begin van het spel.

Bij elke nieuwe cyclus verlies je ook lichaamsconditie en energie, moet je geld halen voor eten en sparen voor een nieuw medicijn. Zonder goede planning kom je soms in een staartspiraal terecht. Je moet dus goed nadenken of je liever nog een ronde werkt en geld verdient of dat je betere mogelijkheden zoekt in een nieuw deel van het station.

In het eindspel wordt het systeem echter bijna te gemakkelijk, omdat de extraatjes je leven veel gemakkelijker maken en je slechte resultaten gemakkelijk kunt compenseren met bonussen. Nieuwe uitdagingen zouden hier nuttig zijn geweest.

Het dagelijkse leven, maar spannend!

Terwijl je het ruimtestation verkent, dat wordt gepresenteerd als een bewegend 3D-model, ontgrendel je geleidelijk aan nieuwe locaties, mogelijkheden, mensen en ook tijdkritische taken die in een bepaald aantal cycli moeten worden voltooid. Als je bijvoorbeeld lang genoeg op de scheepswerf werkt als handarbeider, zullen de mensen daar je uiteindelijk betere en veiligere banen aanbieden. Om een vriend te helpen zijn schulden te betalen, moet je een bepaald werk zo snel mogelijk en zo vaak mogelijk doen.

Als je de mensen van een commune helpt, bieden ze je een plek om te wonen en tegelijkertijd ook een baan, waarbij je een blokje in plaats van geld gebruikt om je energie aan te vullen – enzovoort. Toch is het dobbelsteen- en cyclussysteem heel eerlijk ontworpen als je er eenmaal aan gewend bent, en laat het ruimte voor de echte ster van Citizen Sleeper: het ingrijpende, melancholische en gelaagde verhaal.

Mens zijn ondanks een robotlichaam

In de eerste minuten van het spel worden jij en je Sleeper ondergedompeld in de nog onbekende wereld en moet je uitzoeken waar de hoop op een beter leven in ligt en wat het mens-zijn inhoudt. Dit schept een speciale band met de slaper en zal je niet snel laten gaan.

Kleine successen en de vriendschappen en zekerheid die je krijgt motiveren je des te meer. De andere wijkbewoners en hun problemen zijn ook heel goed vormgegeven, zelfs de louche personages maken je nieuwsgierig naar het einde van hun verhaal en laten je pas los als je de laatste (puur Engelse) alinea tekst hebt gelezen.

Door de verschillende klassen, beslissingsopties en verschillende eindes is een tweede playthrough ook de moeite waard. Het enige echte nadeel is de schaarste aan grafische elementen, want je ziet slechts maximaal twee verschillende tekeningen voor elk personage en sleutelscènes worden alleen schriftelijk beschreven. De uitstekende teksten, geschreven in niet al te ingewikkeld Engels, zorgen voor genoeg hoofdbrekens om een goede tien spannende uren per speelbeurt te beleven.

Verslag van de redacteur

Ik was nieuwsgierig naar het spel zodra Citizen Sleeper uitkwam in mei, de tijd was gewoon niet mijn vriend. Het is duidelijk dat de kans op een test bij mij open deuren intrapte en zorgde voor een echte eindejaarstraktatie: Normaal gesproken raak ik op een gegeven moment een beetje oververzadigd als ik veel anderstalige teksten moet lezen, maar Citizen Sleeper wist me echt te boeien tot het einde. Tegen het einde wilde ik helemaal niet dat het verhaal voorbij was, en bleef het onvermijdelijke uitstellen! Tenslotte was ik erin geslaagd mijn eigen flat te maken, vrienden te maken en me langzamerhand echt thuis te voelen in het station – zelfs een zwerfkat kwam regelmatig langs. Bovendien waren er altijd momenten waarop ik tot nadenken werd aangezet.

Het is moeilijk voor te stellen hoe het zou kunnen zijn om plotseling in een nieuw lichaam te zitten, op een nieuwe plaats, alle banden met je vorige leven verbroken, om echt helemaal alleen te zijn – en dan niet helemaal: telkens als ik in mijn leven naar een nieuwe stad verhuisde, was dat een beetje als Citizen Sleeper, omdat ik eerst de nieuwe omgeving en de mensen daar moest leren kennen. Deze ervaring maakte Citizen Sleeper des te boeiender, en het maakte een blijvende indruk op mij vanwege de weinige middelen die gebruikt worden om een echt goed verhaal te vertellen. Met Pentiment heb ik dit jaar al een echte verhaalthriller meegemaakt, maar Citizen Sleeper kan het echt goed bijbenen, althans qua vertelwijze.